જૈવવિવિધતાની રક્ષક: લહારીબાઈની પ્રેરક યાત્રા
મધ્ય પ્રદેશની બૈગા આદિવાસી મહિલા લહારી બાઈને ઈન્ટરનેશનલ મિલેટ ઈયરની બ્રાન્ડ એમ્બેસેડર નિયુક્ત કરવામાં આવી છે. 27 વર્ષીય લહરીએ 150 દુર્લભ બીજની એક અદ્ભુત બેંક બનાવી છે, જેને તેણે જંગલો અને ગામડાઓની મુલાકાત લઈને એકત્ર કર્યું છે. 18 વર્ષની ઉંમરે દાદીમા પાસેથી પ્રેરણા લઈને તેમણે બીજ સંરક્ષણની આ યાત્રા શરૂ કરી હતી. આજે તે આ બીજ તેના સમુદાય અને અન્ય ખેડૂતોને વહેંચીને જૈવવિવિધતાને પ્રોત્સાહિત કરી રહી છે. આનાથી તેમના સમુદાયને જ નહીં પરંતુ ભારતને પણ બાજરીના ઉત્પાદનમાં વૈશ્વિક ઓળખ અપાવવાના તેમના પ્રયાસોને તક મળશે.
લહારીબાઈનું યોગદાન માત્ર બીજના સંરક્ષણ પૂરતું મર્યાદિત નથી; તેણી તેના સમુદાયમાં પરંપરાગત કૃષિ જ્ઞાનને બચાવવા અને ફેલાવવામાં પણ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહી છે. લહારીબાઈ જંગલો અને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં જાય છે અને દુર્લભ બાજરી અને અન્ય પાકોના બીજ એકત્રિત કરે છે, જેમાં ઘણા પ્રકારના પોષક તત્વો હોય છે. આ બીજનો સંગ્રહ અને વિતરણ ભારતીય કૃષિ પરંપરાઓ અને જૈવવિવિધતાને સમૃદ્ધ કરી રહ્યું છે, જે આબોહવા પરિવર્તન સામે લડવામાં પણ મદદરૂપ છે.
તેમના પ્રયાસોને કારણે માત્ર આદિવાસી સમાજમાં જ નહીં પરંતુ સમગ્ર દેશમાં બીજ સંરક્ષણ અને પૌષ્ટિક અનાજના મહત્વ વિશે જાગૃતિ વધી રહી છે. લહારીબાઈનું આ યોગદાન આવનારી પેઢીઓ માટે પૌષ્ટિક પાક અને પર્યાવરણીય સંતુલન જાળવવામાં મદદરૂપ થશે.
#LahariBai #SeedBank #MilletAmbassador #TribalWomen #Biodiversity
