વિનેશ ફોગાટ એક જાણીતી ભારતીય મહિલા કુસ્તીબાજ (રેસલર) છે. તે ફોગાટ પરિવારની સભ્ય છે, જે ભારતના પ્રસિદ્ધ કુસ્તીબાજ પરિવારોમાંની એક છે. વિનેશ ભારત માટે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે કુસ્તી ક્ષેત્રમાં ખૂબ જ સફળતા મેળવી છે.
વિનેશનો જન્મ 25 ઓગસ્ટ 1994ના રોજ હરિયાણા રાજ્યના બલાલી ગામમાં થયો હતો. તે મહાવીર સિંહ ફોગાટની ભત્રીજી છે, જેઓ કુસ્તી કોચ અને ફોગાટ બહેનોના માર્ગદર્શક છે. વિનેશની બહેન બબિતા ફોગાટ અને ગીતા ફોગાટ પણ કુસ્તીબાજ છે.
વિનેશની સફળતાઓ:
1. કોમનવેલ્થ ગેમ્સ: વિનેશે 2014 અને 2018માં સોના અને ચાંદીના મેડલ જીતીને દેશનું ગૌરવ વધાર્યું.
2. એશિયન ગેમ્સ: 2018માં એશિયન ગેમ્સમાં વિનેશે ગોલ્ડ મેડલ જીતીને ઇતિહાસ સર્જ્યો હતો.
3. વર્લ્ડ ચેમ્પિયનશિપ્સ: વિનેશે વિશ્વ ચેમ્પિયનશિપમાં પણ મેડલ મેળવ્યો છે.
4. ઓલિમ્પિક ગેમ્સ: 2016ના રિયોમાં ઓલિમ્પિક રમતોમાં ભાગ લીધો હતો, પણ ઈજાના કારણે પ્રદર્શન અટકવું પડ્યું. 2021ના ટોક્યો ઓલિમ્પિક્સમાં પણ તેમનો દેખાવ નોંધપાત્ર રહ્યો હતો.
વિનેશ ફોગાટને તેમની ટેકનિક અને કઠોર મહેનત માટે ઓળખવામાં આવે છે.
વિનેશ ફોગાટની કારકિર્દી ભારતની મહિલા કુસ્તીમાં એક મુખ્ય મોરચે છે અને તેની કઠોર મહેનત અને ધીરજના કારણે તેઓ દેશના યુવાનો માટે પ્રેરણાસ્ત્રોત બની છે. વિનેશએ ઘણી બધી અવરોધોને પાર કરીને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે પોતાની ઓળખ બનાવી છે.
વિનેશ ફોગાટ વિશે કેટલીક વિશેષ વિગતો:
1. ફોગાટ પરિવાર: વિનેશના કુટુંબના ઘણા સભ્યો, જેમ કે ગીતા અને બબિતા ફોગાટ, પણ જાણીતા કુસ્તીબાજ છે. મહાવીર ફોગાટ, વિનેશના કાકા, તેમના મુખ્ય કોચ છે. મહાવીરે જ ફોગાટ બહેનોને કુસ્તી શીખવી હતી અને તેમના કુશળ માર્ગદર્શનમાં ઘણા મેડલ જીત્યા છે.
2. ચોટ અને પુનઃપ્રાપ્તિ: વિનેશની કારકિર્દી દરમિયાન, 2016ના રિયો ઓલિમ્પિક્સ દરમિયાન તેમને ગંભીર ઈજા થઈ હતી. તેમના ઘૂંટણમાં ગંભીર ચોટ લાગી હતી, જેના કારણે તેમને ટૂર્નામેન્ટમાંથી બહાર થવું પડ્યું. પરંતુ, મજબૂત મનોબળ અને નિયમિત સારવારની મદદથી તેમણે આ ઈજાને પરાજિત કરી અને 2018માં એશિયન ગેમ્સમાં ગોલ્ડ મેડલ જીત્યો.
3. અંતરરાષ્ટ્રીય માન્યતા: વિનેશ એશિયા અને વિશ્વ સ્તરે ઘણી મોટી ટૂર્નામેન્ટોમાં ભાગ લઈ ચુકી છે. 2021ની ટોક્યો ઓલિમ્પિકમાં તેઓ 53 કિગ્રા વર્ગમાં મેદાનમાં ઉતરી હતી.
4. પુરસ્કાર અને સન્માન:
અર્જુન પુરસ્કાર: 2016માં વિનેશને તેમના કૃત્રિત પ્રદર્શન માટે આ પુરસ્કાર મળ્યો.
ખેલ રત્ન: 2020માં વિનેશને ભારતના સૌથી પ્રખ્યાત રમતગમતના પુરસ્કાર "મેજર ધ્યાનચંદ ખેલ રત્ન"થી નવાજવામાં આવ્યા.
5. સામાજિક પ્રભાવ: વિનેશ ફોગાટ મહિલાઓના સશક્તિકરણ માટે એક પ્રેરણાદાયક વક્તા છે. તે હંમેશા સ્પષ્ટ કરે છે કે મહિલાઓ માટે કોઈ ક્ષેત્ર કઠિન નથી અને તેઓ કંઈ પણ હાંસલ કરી શકે છે.
વિનેશ ફોગાટની જીવનકથામાં માત્ર રમતગમતની જ નહીં, પણ સમૂહ માટે મોટી પ્રેરણા છે. ભારતીય કુસ્તીક્ષેત્રમાં તેઓએ જે સ્થાન પ્રાપ્ત કર્યું છે તે પોતાના માટે તેમજ પોતાના પરિવાર માટે એક મહાન સિદ્ધિ છે, ખાસ કરીને એક એવા દેશમાં, જ્યાં મહિલાઓ માટે સ્પોર્ટ્સમાં આગળ વધવા માટે ઘણી બધી સામાજિક અવરોધો હોય છે.
વિનેશ ફોગાટનો કુસ્તી માટેનો પ્રવાસ:
1. પ્રારંભિક જીવન: વિનેશને બાળપણથી જ કુસ્તી પ્રત્યે રસ હતો. તેમનાં કાકા મહાવીર ફોગાટની જિદ્દ અને માર્ગદર્શનમાં, વિનેશ અને તેમની બહેનોને દરેક પ્રકારની શારીરિક અને માનસિક તૈયારીઓ કરાવી. પહેલીવાર વિનેશએ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે 2013માં યૂથ અને જુનિયર સ્તરે ભાગ લીધો હતો.
2. મહત્વપૂર્ણ ટૂર્નામેન્ટ્સ:
2014 કોમનવેલ્થ ગેમ્સ: ઇંગ્લેન્ડના ગ્લાસગો ખાતે યોજાયેલી આ રમતોમાં વિનેશે 48 કિગ્રા શ્રેણીમાં ચાંદીનો મેડલ જીત્યો.
2018 કોમનવેલ્થ ગેમ્સ: તેઓએ 50 કિગ્રા વર્ગમાં સોનું જીત્યું. આ જીતથી વિનેશે તાજેતરના ઈજાઓમાંથી પોતાની પુનઃપ્રાપ્તિ દર્શાવી હતી.
2018 એશિયન ગેમ્સ: 53 કિગ્રા વર્ગમાં વિનેશ ફોગાટ ગોલ્ડ મેડલ જીતનાર પ્રથમ ભારતીય મહિલા બની.
3. સામાજિક અને પ્રેરણાત્મક કાર્ય:
વિશાળ મહિલા સમર્થક: વિનેશ ફોગાટ મહિલાઓને વિભિન્ન ક્ષેત્રોમાં આગળ વધવા માટે હંમેશા પ્રોત્સાહિત કરે છે. તે માની લે છે કે મહાન સિદ્ધિઓ મેળવવા માટે જાતે જ પુરુષોની સાથે પ્રતિસ્પર્ધા કરવી પડશે, અને સમાજના કટુ વાતાવરણથી લડવું પડશે.
બેટી બચાવો, બેટી પઢાવો: આ સરકારી અભિયાનનો તે સમર્થન કરે છે, જેનો ઉદ્દેશ ભારતમાં સ્ત્રીજાતિને શિક્ષિત અને સશક્ત બનાવવા માટે છે.
4. પ્રેરણાદાયક વારસો: વિનેશ ફોગાટ ફક્ત રેસલર જ નથી, પરંતુ ભારતના કાયમ બદલાતા સામાજિક દૃશ્યમાં એક પ્રેરણાદાયક ચિહ્ન પણ છે. વિનેશની સિદ્ધિઓ દર્શાવે છે કે કઠોર મહેનત, ધીરજ અને સમર્પણથી વિશ્વના મોટા મંચ પર સ્થાન મેળવવું શક્ય છે, ભલે તે માધ્યમ સ્તરનું વિસ્તરણ હોય અથવા સામાજિક બાંધછોડોની સામે ઉભું રહેવું હોય.
ફોગાટ પરિવારની વારસો: ફોગાટ બહેનોએ મહાવીર ફોગાટના માર્ગદર્શનમાં જે સિદ્ધિ મેળવી છે તે ભારતીય રમતવિશ્વમાં નોંધપાત્ર બની છે. આ પરિવારની જીવનકથા પર આધારિત બોલીવૂડ ફિલ્મ "દંગલ" (2016) પણ બનાવવામાં આવી છે, જેમાં આ પરિવારની જીત અને સંઘર્ષની કહાણી બતાવવામાં આવી હતી.
વિનેશ ફોગાટની પ્રથમ રાજકીય કારકિર્દીની શરુઆત
જાણીતી ભારતીય કુસ્તીબાજ વિનેશ ફોગટે તેની પ્રથમ ચૂંટણી જીતી છે. તેણીએ 2024 વિધાનસભા ચૂંટણી દરમિયાન હરિયાણાના જુલાના મતવિસ્તારમાંથી ચૂંટણી લડી હતી અને તેણીના નજીકના હરીફ ભાજપના યોગેશ કુમારને હરાવીને 6,000 થી વધુ મતોના માર્જીનથી વિજય મેળવ્યો હતો. આ જીત કોંગ્રેસની ટિકિટ પર ચાલી રહેલા રાજકારણમાં તેણીની શરૂઆત દર્શાવે છે. ફોગાટની જીતને મહત્વની માનવામાં આવે છે, કારણ કે 19 વર્ષમાં પહેલીવાર કોંગ્રેસે આ બેઠક જીતી છે.
